Virus hợp bào hô hấp (Respiratory Syncytial Virus - RSV) là tác nhân gây nhiễm trùng đường hô hấp rất thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), RSV chiếm khoảng 2/3 số trường hợp nhiễm trùng hô hấp ở trẻ nhũ nhi và trẻ em, đồng thời có đến 90% trẻ mắc RSV trong hai năm đầu đời.
RSV là virus có tính mùa rõ rệt, chủ yếu vào mùa lạnh ẩm:
- Ở vùng ôn đới: thường bùng phát vào mùa thu- đông (tháng 10 - 3).
- Ở vùng nhiệt đới ( như Việt Nam) thường tăng vào mùa mưa hoặc đầu màu đông. Riêng miền Nam, RSV lưu hành quanh năm.
Virus RSV lây lan qua đường hô hấp, thông qua giọt bắn, dịch tiết nhiễm virus hoặc tiếp xúc dịch tiết trên các bề mặt.
RSV gây ra triệu chứng giống cúm, cảm lạnh thông thường; nhưng với trẻ nhỏ (đặc biệt là trẻ có các yếu tố nguy cơ như: trẻ sinh non, có bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch…) virus này có thể gây viêm tiểu phế quản hoặc viêm phổi nặng.
Biểu hiện khi bị nhiễm RSV:
Trẻ có thể xuất hiện triệu chứng sau 2 đến 8 ngày bị nhiễm virus.
Bệnh có thể trải qua 3 giai đoạn :
- Giai đoạn đầu kéo dài 1-2 ngày đầu với các biểu hiện viêm long đường hô hấp giống cảm lạnh: sốt nhẹ, hắt hơi, chảy mũi, mệt mỏi, giảm ăn uống…
- Giai đoạn nặng có thể diễn ra từ ngày 3-5 của bệnh:
Trẻ sốt cao, bú kém, lừ đừ
Ho nhiều, thở nhanh, khò khè, thậm chí tím tái
- Giai đoạn hồi phục diễn ra từ ngày 6-8 của bệnh: trẻ giảm sốt, giảm ho, ăn bú tốt hơn.
Cách chăm sóc trẻ tại nhà:
- Hạ sốt cho trẻ khi có sốt trên 38,5°C bằng thuốc Paracetamol liều dùng 10 -15mg/kg cách mỗi 4-6 giờ nếu trẻ còn sốt. Kết hợp với mặc quần áo thoáng, chườm ấm cho trẻ tại các vị trí bên nách, hai bên bẹn.
- Cho trẻ uống đủ nước, đặc biệt khi trẻ có sốt cao và ho đàm.
- Dinh dưỡng đầy đủ sẽ giúp trẻ hồi phục tốt hơn. Tuy nhiên nên chia nhỏ bữa ăn hoặc cữ bú khi trẻ bệnh.
- Tránh tiếp xúc với khói thuốclá và giữ ấm cho trẻ.
- Cho trẻ uống thuốc theo đơn và dưới sự hướng dẫn của nhân viên y tế, không tự ý sử dụng thuốc khi không có chỉ định.
- Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ, đồng thời theo dõi kỹ để phát hiện những dấu hiệu chuyển nặng cần đưa trẻ tới cơ sở y tế.
Khi nào cần đưa trẻ tới cơ sở y tế ?
- Trẻ lừ đừ, li bì hoặc vật vã.
- Sốt cao không đáp ứng với thuốc hạ sốt hoặc có co giật.
- Khò khè, thở nhanh, rút lõm lồng ngực hoặc tím tái.
- Bỏ ăn, giảm bú, nôn ói nhiều.
- Hoặc bất cứ dấu hiệu bất thường nào làm người chăm sóc trẻ lo lắng (nghĩ rằng bệnh nặng hơn).
Phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm RSV :
Để phòng ngừa nguy cơ lây nhiễm ba mẹ cần lưu ý :
- Rửa tay thường xuyên trước khi chăm sóc trẻ.
- Tránh để trẻ tiếp xúc với người đang ho, sổ mũi.
- Giữ vệ sinh đồ dùng, bình sữa, đồ chơi của trẻ.
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi, dùng khăn giấy hoặc khuỷu tay.
- Giữ môi trường thông thoáng, tránh khói thuốc lá.
- Nuôi con bằng sữa mẹ giúp tăng sức đề kháng tự nhiên.
- Với trẻ nguy cơ cao (sinh non, bệnh tim, phổi mạn tính…), có thể tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab hoặc Nirsevimab theo chỉ định của bác sĩ để phòng ngừa bị RSV nặng trong mùa dịch.