Tình trạng sức khỏe tổng quát của người đi tiêm ngừa
Một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định bạn có đủ điều kiện tiêm chủng hay không là tình trạng sức khỏe hiện tại của bạn. Trước mỗi lần tiêm, người đi tiêm ngừa (hoặc người giám hộ trong trường hợp trẻ em) cần cung cấp thông tin về tình trạng sức khỏe hiện tại để cán bộ y tế đánh giá khả năng đáp ứng với vắc xin.
- Đang mắc bệnh cấp tính hoặc sốt cao: Người đang mắc các bệnh cấp tính nặng hoặc có triệu chứng sốt trong vòng 48 giờ trước đó thường sẽ được hoãn tiêm để tránh các phản ứng phụ nghiêm trọng hoặc gây nhầm lẫn giữa phản ứng do vắc xin và biểu hiện bệnh lý.
- Các bệnh lý mạn tính chưa được kiểm soát: Các bệnh mạn tính về tim mạch, hô hấp, thận, nội tiết, huyết học… cần được kiểm soát ổn định trước khi tiêm chủng. Người bệnh có thể cần được bác sĩ chuyên khoa thăm khám và tư vấn cụ thể về loại vắc xin phù hợp.
- Cơ địa suy giảm miễn dịch hoặc đang điều trị thuốc ức chế miễn dịch liều cao: Các bệnh nhân này sẽ được hoãn tiêm đối với các loại vắc xin sống như sởi, quai bị, rubella, thủy đậu, viêm não Nhật Bản, sốt xuất huyết…
- Tiền sử dị ứng: Người từng sốc phản vệ với vắc xin hoặc bất kỳ thành phần nào trong vắc xin thì tuyệt đối không được tiêm lặp lại loại vắc xin đó. Trường hợp có tiền sử dị ứng nặng với trứng (một thành phần có thể có trong vắc xin cúm), gelatin hoặc neomycin có thể cần cân nhắc kỹ trước khi tiêm. Người có tiền sử dị ứng thuốc, thực phẩm hoặc bất kỳ hóa chất nào khác cũng cần thông báo với nhân viên y tế để có phương án phòng ngừa và xử trí các phản ứng sau tiêm.
Tiền sử tiêm chủng
Trước khi tiêm bất kỳ loại vắc xin nào, bác sĩ hoặc cán bộ y tế cần có thông tin rõ ràng về tiền sử tiêm chủng, các loại vắc xin đã tiêm, thời gian tiêm, liều lượng và phản ứng sau tiêm (nếu có). Điều này nhằm tránh việc tiêm lặp lại không cần thiết, giúp phát hiện các trường hợp dị ứng với vắc xin trước đó và đảm bảo tuân thủ lịch tiêm chủng cũng như khoảng cách giữa các loại vắc xin để đạt được hiệu quả miễn dịch tốt nhất.
Độ tuổi và đối tượng phù hợp với từng loại vắc xin
Không phải tất cả các loại vắc xin đều phù hợp với mọi độ tuổi. Mỗi loại vắc xin được nghiên cứu, thử nghiệm và khuyến cáo sử dụng cho một nhóm tuổi hoặc nhóm đối tượng cụ thể. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là nhóm tuổi có lịch tiêm chủng dày đặc và đầy đủ nhất. Các vắc xin như BCG (lao), viêm gan B, bạch hầu - ho gà - uốn ván, bại liệt, HiB, phế cầu, v.v. đều được khuyến cáo tiêm trong giai đoạn này. Tiền học đường (4 đến 6 tuổi) là giai đoạn trẻ có thể được nhắc lại một số loại vắc xin như bạch hầu - ho gà - uốn ván - bại liệt, sởi - quai bị - rubella, thủy đậu... hoặc chỉ định một số vắc xin mới như sốt xuất huyết. Ở độ tuổi dậy thì (trên 9 tuổi), có thể tiêm ngừa HPV (virus u nhú gây ung thư cổ tử cung và mụn cóc sinh dục) cho cả nam và nữ. Người cao tuổi với hệ miễn dịch yếu đi thường được khuyến cáo tiêm vắc xin cúm, phế cầu, zona thần kinh… Ngoài ra, các đối tượng đặc biệt như phụ nữ mang thai, người đang điều trị ung thư, người ghép tạng hoặc suy giảm miễn dịch cần được đánh giá y tế kỹ càng trước khi tiêm chủng.
Được tư vấn đầy đủ và đồng ý tiêm chủng
Một trong những điều kiện mang tính pháp lý và đạo đức không thể thiếu trong tiêm chủng là sự đồng thuận sau khi đã được tư vấn đầy đủ thông tin. Người tiêm (nếu đã trưởng thành) cần được tư vấn rõ về loại vắc xin, mục đích tiêm, các phản ứng có thể gặp, cũng như khả năng miễn dịch được tạo ra. Đối với trẻ em hoặc người mất năng lực hành vi dân sự thì quyền đồng thuận sẽ thuộc về cha mẹ hoặc người giám hộ hợp pháp. Trong trường hợp tiêm chủng dịch vụ, cần tư vấn đầy đủ thông tin về vắc xin cũng như chi phí cho người tiêm. Trong trường hợp tiêm chủng mở rộng theo chương trình quốc gia, người tiêm vẫn cần được thông báo và tư vấn đầy đủ, đảm bảo tính tự nguyện, minh bạch.
Địa điểm tiêm chủng đủ điều kiện
Một điều kiện không thể thiếu là địa điểm tiêm chủng phải đạt chuẩn về cơ sở vật chất và nhân lực. Cơ sở tiêm chủng phải có cán bộ y tế được đào tạo chuyên môn về tiêm chủng và xử trí được các phản ứng sau tiêm; có đầy đủ dụng cụ cấp cứu để xử trí sốc phản vệ hoặc các phản ứng nghiêm trọng; vắc xin được bảo quản đúng tiêu chuẩn (theo dây chuyền lạnh); có quy trình chuẩn, lưu trữ hồ sơ và hệ thống báo cáo phản ứng sau tiêm chủng. Trung tâm Tiêm chủng & Khám, Tư vấn sức khỏe Trẻ em Bệnh viện Nhi Đồng 1 là cơ sở tiêm chủng uy tín, chất lượng cao, phục vụ tiêm chủng cho mọi đối tượng, đặc biệt là những trường hợp trẻ sinh non, trẻ có các bệnh lý nền và bệnh bẩm sinh.
Tiêm chủng là phương pháp phòng ngừa bệnh truyền nhiễm hiệu quả, tiết kiệm và đơn giản nhất hiện nay. Chuẩn bị trước khi tiêm chủng là việc rất cần thiết nhằm phát hiện những bất thường cần lưu ý và quyết định liệu bạn đủ điều kiện tiêm ngừa hay không. Do đó, người đi tiêm chủng và cán bộ y tế cần hợp tác với nhau để đảm bảo việc tiêm chủng là đúng chỉ định. Việc thực hiện đầy đủ các điều kiện trên không chỉ giúp phòng bệnh hiệu quả mà còn đảm bảo quyền lợi và sự an toàn cho chính người được tiêm chủng cũng như cho cộng đồng.