Chắp lẹo là gì?
Chắp mắt hay lẹo mắt là một trong những bệnh lý viêm nhiễm ở mi mắt hay gặp. Bệnh có thể xảy ra ở mi trên hoặc mi dưới, bị một mắt hoặc cả hai mắt. Biểu hiện là những ổ sưng đột ngột khu trú ở vùng mi mắt, có thể làsưng tấy lan tỏa mi gây đau nhức, cộm hoặc phù nề mi làm hạn chế tầm nhìn của bệnh nhân trong giai đoạn viêm cấp.
Bệnh chắp
Chắp mắt xảy ra do tắc nghẽn tuyến tiết bã nhờn của mi mắt (tuyến Meibomius); biểu hiện là một khối tròn nhỏ, sưng đỏ, thường ở xa bờ mi. Chắp nằm ở trong sụn mi và thường ở mặt trong của mi mắt. Khi lật mi, bác sĩ có thể nhìn thấy được chắp. Nhiều trường hợp có đa chắp, tức là có nhiều đầu chắp trên một mi hay cả hai mi, thậm chí ở cả hai bên mắt. Bản chất của chắp không liên quan đến nhiễm trùng.
Khi bị chắp, bệnh nhân thường gặp các triệu chứng như: sưng mắt, đau, đỏ mắt, cảm giác cộm ở mi mắt. Sau vài ngày, chắp xẹp xuống chỉ còn khối tròn không đau, lớn dần thành một khối màu đỏ trên mi mắt hoặc màu xám dưới kết mạc mi.
Lẹo
Lẹo là một ổ sưng tấy cục bộ cấp tính của mi mắt, có thể bên ngoài hoặc bên trong mi mắt và thường do nhiễm vi khuẩn sinh mủ (thường là staphylococcal) hoặc áp xe. Hầu hết lẹo nằm bên ngoài mi và là kết quả của tắc nghẽn hay nhiễm trùng nang lông và các tuyến liền kề. Sự tắc nghẽn nang có thể liên quan đến viêm bờ mi. Lẹo bên trong, rất hiếm gặp, là hậu quả của nhiễm trùng tuyến Meibomius. Đôi khi viêm mô tế bào đi kèm với lẹo.
Khi lẹo mới xuất hiện, mi mắt của bệnh nhân sẽ hơi sưng, đỏ, kèm theo ngứa và đau. Tiếp đó, chỗ đau nổi lên một khối rắn to như hạt gạo, kèm theo bệnh nhân chảy nước mắt, sợ ánh sáng,cảm giác như có dị vật ở mắt. Lẹo thường xuất hiện ở ngay bờ mi, dính chặt vào da mi. Sau khoảng 3-4 ngày, lẹo sẽ mưng mủ và vỡ. Lẹo có đặc điểm là rất hay tái phát, có thể bị ở một hoặc hai mi mắt, có khi sưng to cả mi gây sụp mi.
Nguyên nhân bị chắp lẹo
Lẹo hình thành từ sự nhiễm trùng ở vùng chân lông mi nên gây cảm giác đau, khó chịu. Ngoài ra, lẹo còn được gây ra bởi sự viêm nhiễm lan rộng từ tình trạng viêm bờ mi sẵn có, hay trong các ống tuyến nhờn đã bị nhiễm trùng.
Chắp hình thành do sự tắc nghẽn ống tuyến nhờn của mi mắt nên có thể không gây đau. Tuy nhiên, lẹo không điều trị khỏi nhiều khi sẽ chèn vào các ống tuyến của mi mắt và gây ra chắp. Ngoài ra, chắp cũng có thể có tình trạng nhiễm trùng thứ phát.
Ai dễ bị chắp lẹo?
Hầu như ai cũng có thể bị chắp lẹo, ở cả người lớn và trẻ em; nếu bị viêm bờ mi thì nguy cơ bị bệnh sẽ cao hơn. Ngoài ra, còn có một số yếu tố nguy cơ khác như:
- Trước đây đã từng bị chắp hoặc lẹo
- Người có cơ địa có mụn trứng cá đỏ hay viêm da tiết bã
- Có những bệnh toàn thân khác như đái tháo đường
- Không tẩy sạch vùng mắt có trang điểm
- Dùng mỹ phẩm hết hạn hoặc nhiễm bẩn, không vệ sinh vùng mắt.
Bị chắp lẹo có lây cho người khác không?
Chắp lẹo cũng có thể lây từ người này sang người khác nếu sử dụng chung đồ dùng cá nhân. Do đó người bệnh cần lưu ý:
- Luôn vệ sinh rửa tay sạch sẽ trước khi chạm vào vùng mắt để tra thuốc.
- Không nên dùng kính áp tròng, không trang điểm khi bị chắp lẹo.
- Không dùng lại thuốc cũ, thuốc đã để lâu.
- Không tự ý nặn mủ hay tra thuốc kháng sinh không theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Bệnh nhân bị chắp lẹo tái phát nhiều lần nên đi khám để tìm nguyên nhân và có biện pháp điều trị phù hợp.
Xử trí chắp lẹo
* Dựa vào tình trạng bệnh bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh toàn thân giúp tiêu mủ và kết hợp thuốc nhỏ mắt.
* Đối với những lẹo to hoặc lẹo dai dẳng bác sĩ có thể sử dụng corticoid. Bác sĩ cũng có thể chích lẹo hoặc kết hợp cả hai phương pháp.
* Khi mới lên chắp, có thể chườm nóng nhằm giảm đau. Bác sĩ sẽ chỉ định cho chích chắp đối với chắp to hoặc chắp dai dẳng. Do chắp thường nằm sâu ở mi nên khi chích bác sĩ phải loại bỏ thật sạch các chất nhầy để tránh tái phát bệnh.
* Khi có dấu hiệu bệnh, người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa mắt để được điều trị đúng cách. Bệnh sẽ tự khỏi nếu biết giữ gìn và vệ sinh mắt đúng cách. Tuyệt đối không chữa chắp, lẹo bằng cách tự ý nặn mủ, tra thuốc không theo chỉ định vì dễ làm cho tổn thương lan rộng hoặc tái phát, hoặc để lại sẹo xấu gây co rút mi mắt.
* Cần lưu ý rằng các mẹo dân gian chữa lẹo (như cột chỉ vào ngón tay) hoàn toàn không có tác dụng trong việc điều trị chắp lẹo. Do đó bệnh nhân cần đi khám sớm để hạn chế việc chắp lẹo bị lây lan nhiều ở cả hai mắt.
Các biện pháp phòng ngừa
- Rửa tay thường xuyên và không nên đưa tay dụi mắt vì có thể gây kích ứng mắt và nhiễm khuẩn lây lan.
- Cần có các biện pháp bảo vệ mắt khỏi khói bụi và ô nhiễm môi trường như: đeo kính bảo vệ mắt khi ra đường, khi dọn dẹp nhà cửa hay lao động. Tránh đến những nơi ô nhiễm không khí nặng nề.
- Tẩy trang sạch sẽ sau khi trang điểm mắt, không sử dụng mỹ phẩm hết hạn.
- Không dùng chung khăn mặt, đồ trang điểm mắt.
- Đối với trẻ nhỏ cần được vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng.Tránh để trẻ dụi mắt. Nhỏ mắt bằng nước muối sinh lý vệ sinh mắt khi viêm nhiễm vùng mi; hạn chế ăn, uống đồ ngọt nhiều.
- Đi khám sớm với bác sĩ chuyên khoa mắt khi có biểu hiện viêm nhiễm tại vùng mắt để được điều trị đúng cách.
Tham khảo:
- https://chicago.medicine.uic.edu/departments/academic-departments /ophthalmology-visual-sciences/our-department/media-center/eye-facts/blepharitis-stye-chalazion/
- https://www.aao.org/eye-health/diseases/what-are-chalazia-styes
- https://nei.nih.gov/faqs/eyelid-disorders-chalazion-stye