Kỹ thuật kích thích từ trường xuyên sọ (TMS)

Kích thích từ trường xuyên sọ (rTMS) là gì? Kích thích từ trường xuyên sọ ( Transcranial Magnetic Stimulation – TMS) là sử dụng dòng điện từ trường để điều hoà tính kích thích của vỏ não. Đây là một phương pháp không xâm lấn.

Kích thích từ trường xuyên sọ lặp lại (Repetitive – TMS) gọi tắt là rTMS, là sử dụng sự lặp lại liên tục của sóng TMS lên một vùng của vỏ não nhằm thúc đẩy tính đàn hồi của thần kinh (neuroplasticity) – tức khả năng của não bộ trong việc phục hồi và xây dựng lại các kết nối thần kinh.

Phân loại:

rTMS được phân thành 2 loại:

Tần số cao (>1 Hz):Tăng tính hưng phấn của vỏ não.
Tần số thấp (≤1 Hz):Ức chế tính hưng phấn của vỏ não → ứng dụng trong điều trị động kinh.

Nhờ đặc điểm này, rTMS đã trở thành công cụ điều hòa hoạt động thần kinh, hỗ trợ điều trị nhiều rối loạn.

Chỉ định và ứng dụng lâm sàng:

rTMS đã được Cơ quan kiểm soát Lương thực và Dược phẩm (FDA) Hoa Kỳ chấp thuận trong:

Rối loạn trầm cảm nặng (từ năm 2008).
Đau mạn tính (từ năm 2013).
Rối loạn ám ảnh cưỡng chế – OCD (từ năm 2018).

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu cho thấy tiềm năng hiệu quả trong:

Phục hồi sau đột quỵ.
Giảm co cứng trong bại não.
Điều trị động kinh kháng thuốc.
Hỗ trợ cải thiện một số rối loạn vận động.

Quy trình thực hiện:

Thường áp dụngtần số thấp (≤1 Hz)cho động kinh.
Thời lượng: 10–30 phút/lần.
Tần suất: 5 ngày/tuần, kéo dài 4–6 tuần.
Phác đồ có thể điều chỉnh tùy bệnh cảnh lâm sàng và khả năng dung nạp của bệnh nhân.

Các nghiên cứu cho thấy hiệu quả, tác dụng phụ khác nhau theo bảng sau:

Theo: Pereira LS, et al. Safety of repetitive transcranial magnetic stimulation in patients with epilepsy: a systematic review. Epilepsy Behav. 2016;57:167-176.

Tính an toàn và tác dụng phụ:

Các nghiên cứu hệ thống cho thấy rTMS nhìn chung an toàn và dung nạp tốt.
Tác dụng phụ thường nhẹ, thoáng qua, như: đau đầu, khó chịu tại vùng kích thích. Nguy cơ co giật do rTMS là hiếm gặp.

Kết luận:

rTMS là kỹ thuật điều biến thần kinh không xâm lấn, an toàn, hiệu quả mức độ trung bình và có tác dụng ngắn hạn.Đây có thể xem như phương pháp điều trị bổ trợ trong các bệnh lý thần kinh: động kinh kháng thuốc, phục hồi sau đột quỵ, rối loạn vận động,…

Tuy nhiên, cần có thêm nhiều nghiên cứu về hiệu quả lâu dài, đặc biệt trên bệnh nhi và ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ.

Trích từ Thông tin Khoa học, Khoa Nhiễm-Thần kinh, Bệnh viện Nhi Đồng 1