Hạn dùng của thuốc là gì?
Hạn dùng là tiêu chí quan trọng nhất để
nói một thuốc còn chất lượng hay không. Một thuốc có thể không còn đạt chất lượng
khi vẫn còn hạn dùng nhưng một thuốc quá hạn thì chắc chắn không đủ chất lượng
để lưu thông trên thị trường và sử dụng cho bệnh nhân. Hạn dùng của thuốc là thời
gian sử dụng ấn định cho thuốc mà sau thời hạn này thuốc không được phép sử dụng.
Hạn dùng của thuốc được thể hiện bằng khoảng thời gian tính từ ngày sản xuất đến
ngày hết hạn hoặc thể hiện bằng ngày, tháng, năm hết hạn.
Hình ảnh: Cách xem hạn dùng trên bao bì
Trường hợp hạn dùng
chỉ thể hiện tháng, năm thì hạn dùng được tính đến ngày cuối cùng của tháng hết
hạn. Thí dụ, hạn dùng của thuốc được ghi 24/08/2021, nghĩa là trong thời gian từ
lúc phụ huynh mua thuốc đến ngày 24/08/2021, nếu thuốc được bảo quản đúng qui định,
còn đảm bảo các yêu cầu về chất lượng thì thuốc được phép dùng, còn từ ngày
25/08/2021 trở về sau là thuốc quá hạn dùng không còn giá trị sử dụng nữa. Và nếu
hạn dùng được ghi là 08/2021, nghĩa là từ ngày 01/09/2021 trở về sau là thuốc
quá hạn dùng không được sử dụng. Tùy loại thuốc mà hạn dùng có thể khác nhau,
thông thường từ 2-5 năm, tuy nhiên có loại hạn dùng chỉ 1 năm như các loại vắc-xin
cúm mùa hay 6 tháng như vắc -xin Covid -19 AstraZeneca. Uống thuốc quá hạn dùng
có sao không? Dù hình thức bên ngoài thường không thay đổi, thuốc quá hạn mất
đi tác dụng điều trị do giảm hoặc mất đi hoạt chất cần thiết. Nguy hiểm hơn,
thuốc có thể gây độc vì chuyển sang một dạng mới, có thể có độc tính gây nguy
hiểm cho người dùng.
Một ví dụ đó là kháng sinh tetracyclin, khi thuốc này quá
hạn sẽ gây hại cho thận. Thuốc chưa hết hạn là có thể an tâm sử dụng? Phụ huynh
không nên quá tin tưởng vào hạn dùng của thuốc vì hạn dùng bao giờ cũng đi đôi
với điều kiện bảo quản như đã nói ở trên. Bảo quản thuốc không đúng qui định có
thể làm thuốc bị biến chất không sử dụng được dù chưa đến ngày hết hạn như khi
để thuốc ở nơi quá nóng, quá ẩm, ánh sáng chiếu trực tiếp,… Do đó thuốc mua về
không dùng ngay thì nên để nơi có nhiệt độ mát, khô ráo, không bị ánh nắng chiếu
vào; đối với thuốc cần bảo quản lạnh thì cho vào ngăn mát tủ lạnh. Đối với thuốc
không phân liều, phải sử dụng nhiều lần như: thuốc nhỏ mắt, mũi, tai, các loại
thuốc dung dịch, hỗn dịch, các loại thuốc tiêm,...phải dùng nhiều liều, nhiều lần
mới hết một lọ thì cần lưu ý thêm hạn dùng sau khi đã khui, đã pha lọ thuốc. Hạn
sử dụng này thường tùy vào hướng dẫn của nhà sản xuất, có thể là: 1 hoặc 2
ngày, 1 tuần, hoặc phải hủy ngay….vì chất lượng thuốc có thể giảm đi hoặc nhiễm
trùng làm hư lọ thuốc khiến tình trạng bệnh nặng hơn hoặc người bệnh chưa hết bệnh
này đã được “tặng” thêm bệnh khác. Thuốc “cận đát” không nên mua, không nên
dùng?
Đối với những trường hợp bệnh mãn tính cần điều trị thời gian dài vài
tháng, hay thuốc bổ chứa nhiều viên, thuốc mua dự trữ trong tủ thuốc gia đình
thì nên mua thuốc có hạn sử dụng xa, tránh mua thuốc rất gần ngày hết hạn trừ
trường hợp thuốc cần mua đang rất khó tìm trên thị trường (tuy nhiên khi mua chắc
chắn thuốc vẫn còn hạn dùng vào ngày cuối cùng điều trị). Không phải lúc nào
chúng ta cũng nói không với thuốc cận “đát” vì những thuốc quá đắc tiền, thuốc
hiếm, thuốc cấp cứu, chống dịch... chúng ta vẫn có thể mua và dùng nếu thuốc
còn đảm bảo chất lượng và chưa quá “đát”.