Lúc sinh, bình thường rốn của trẻ được bao quanh bởi một vòng cân dày. Khi cân bị yếu đi hoặc không có, rốn sẽ lồi ra ngoài gọi là thoát vị rốn.
Thoát vị rốn cần phân biệt với thoát vị dây rốn (hay thoát vị cuống rốn), lúc này cả ruột và các cơ quan nằm trong bụng cũng chui vào trong dây rốn và lồi ra ngoài thành bụng.
Thoát vị rốn Thoát vị dây rốn
Thoát vị rốn có thường gặp không?
Xảy ra vào khoảng 20% ở trẻ đủ tháng, ở trẻ sinh non có thể lên đến 75%. Tỉ lệ nam/nữ: xấp xỉ nhau.
Diễn tiến của thoát vị rốn ra sao?
Thoát vị rốn thường được phát hiện ở một vài tuần lễ đầu tiên sau sinh. Hầu hết sẽ tự đóng lại trong vòng 3 năm tuổi đầu tiên. Tuy nhiên, một số biến chứng có thể xảy ra như: kẹt, nghẹt, xoắn ruột (dù tỉ lệ rất hiếm). Tình trạng tăng áp lực trong ổ bụng có thể làm tăng biến chứng.
Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng đóng lại của vòng cân rốn bao gồm: đường kính của vòng cân rốn và tuổi, chứ không phải là chiều dài của khối thoát vị. Thoát vị rốn có vòng cân rốn nhỏ đường kính < 1.5cm, thường sẽ tự đóng và đóng sớm hơn thoát vị có vòng cân rốn lớn. Trẻ càng nhỏ thì có khả năng đóng lại vòng cân rốn hơn là trẻ lớn.
Làm sao nhận biết trẻ bị thoát vị rốn?
Nhìn vào rốn trẻ, ta thấy khối phồng vùng rốn, xuất hiện rõ hơn khi trẻ khóc, vặn mình hoặc khi đi tiêu. Một số trường hợp, thấy tạng thoát vị ngay dưới vòng cân.
Dấu hiệu của biến chứng nghẹt:
- Khối phồng căng cứng, ấn không xẹp
- Trẻ đau khi ấn vào khối phồng.
- Trẻ quấy khóc và đau nhiều
- Nôn ói
Điều trị thoát vị rốn ra sao?
Từ 1950, băng rốn được áp dụng rộng rãi như là một phương pháp điều trị thoát vị rốn. Nhưng nhiều báo cáo cho thấy phần lớn các thoát vị rốn có thể tự đóng, dùng băng rốn có thể làm biến chứng trên da gây nên biện pháp nầy hiện ít được sử dụng.
Hầu hết các trường hợp thoát vị rốn sẽ được theo dõi và tái khám cho đến khi 4 tuổi. Khó khăn lớn nhất của bác sĩ điều trị chủ yếu là thuyết phục người thân theo dõi.
Chỉ định phẫu thuật được đặt ra khi:
- Có biến chứng (kẹt, thắt nghẹt, thủng và lòi ruột ra ngoài)
- Không tự đóng sau 4 tuổi
- Có đường kính vòng rốn > 1.5 cm
- Có triệu chứng như đau, khó chịu
- Thoát vị rốn dạng “vòi” (procosboid hernia), trong đó vòng rốn không hẹp lại trong quá trình theo dõi có thể cân nhắc điều trị khi trẻ được 2 tuổi.
Thoát vị rốn dạng vòi