1. Virus corona là gì?
Virus corona là một họ virus lớn, được tìm thấy ở cả động vật và người. Một số virus có thể gây bệnh cho người từ cảm lạnh thông thường đến các bệnh nghiêm trọng hơn như Hội chứng Hô hấp Trung Đông (MERS) và Hội chứng Hô hấp cấp tính nặng (SARS).
2. Virus corona “mới” là gì?
Virus corona mới nầy là một chủng mới của virus corona chưa từng phân lập được ở người trước đây.
Virus mới này hiện gọi là 2019-nCoV, chưa từng được phát hiện trước khi bùng phát bệnh được báo cáo tại Vũ Hán, Trung Quốc vào tháng 12 năm 2019.
3. Virus mới này có giống như virus gây ra SARS không?
Không, virus nCoV cùng họ với virus gây Hội chứng Hô hấp cấp tính nặng (SARS-CoV) nhưng không phải là cùng một loại virus.
4. Virus mới này nguy hiểm như thế nào?
Giống như các bệnh về đường hô hấp khác, nhiễm 2019-nCoV có thể gây ra các triệu chứng nhẹ bao gồm sổ mũi, đau họng, ho và sốt. Bệnh có thể nặng ở một số người và có thể dẫn đến viêm phổi hoặc khó thở. Hiếm hơn, bệnh có thể gây tử vong. Người già và những người mắc bệnh sẵn có trước (chẳng hạn như bệnh tiểu đường và bệnh tim) dường như nhạy dễ trở nên bị bệnh nặng hơn khi nhiễm virus nầy.
5. Người có thể bị lây nhiễm 2019-nCoV từ động vật không?
Các điều tra đầy đủ cho thấy virus SARS-CoV lây truyền từ cầy hương sang người tại Trung Quốc năm 2002 và virus MERS-CoV lây từ lạc đà sang người tại Ả Rập Xê Út năm 2012. Nhiều loại coronavirus đang lưu hành ở động vật nhưng chưa lây truyền sang người. Khi việc giám sát trên toàn thế giới được cải thiện, có khả năng nhiều loại coronavirus sẽ được phát hiện.
Nguồn động vật của virus 2019-nCoV chưa được phân lập. Điều này không có nghĩa là bạn có thể nhiễm 2019-nCoV từ bất kỳ động vật nào hoặc thú nuôi gần gũi của bạn.
Có vẻ như một nguồn động vật tại một chợ buôn bán động vật sống ở Trung Quốc là nguồn truyền bệnh cho một số trường hợp đầu tiên bị nhiễm ở người được báo cáo.
Để bảo vệ bản thân, khi đi chợ buôn bán động vật tươi sống cần tránh tiếp xúc trực tiếp với động vật sống và bề mặt tiếp xúc của động vật.
Nên tránh tiêu thụ các sản phẩm động vật sống hoặc chưa nấu chín. Thịt sống, sữa hoặc nội tạng động vật nên xử lý cẩn thận, tránh lây nhiễm chéo với thực phẩm chưa nấu chín khác. Cần tuân thủ tốt các thực hành an toàn thực phẩm.
6. Có thể nhiễm virus corona từ thú nuôi gần gũi của mình không?
Không, hiện tại không có bằng chứng cho thấy động vật nuôi như mèo và chó đã bị nhiễm hoặc gây lây lan virus 2019-nCoV.
7. Virus corona mới có thể lây truyền từ người sang người không?
Có, virus 2019-nCoV gây ra bệnh đường hô hấp và có thể lây truyền từ người sang người, thường là sau khi tiếp xúc gần gũi với người bị nhiễm bệnh, ví dụ: tại nơi làm việc, trong gia đình hoặc cơ sở y tế.
8. Làm gì để bảo vệ bản thân mình?
Luôn theo dõi các thông tin mới nhất về dịch bệnh và thực hiện chăm sóc sức khỏe bản thân với các hành động sau:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc bằng dung dịch rửa tay có cồn dù không thấy vết dơ ở tay.
Tại sao? Vì rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch rửa tay có cồn sẽ diệt virus nếu tay bạn có virus.
- Duy trì khoảng cách ít nhất 1 mét giữa bạn và người khác, đặc biệt là những người có triệu chứng ho, hắt hơi và sốt.
Tại sao? Người nhiễm bệnh hô hấp như 2019-nCoV, khi ho hoặc hắt hơi sẽ bắn ra những giọt nhỏ chứa virus. Nếu ở quá gần, bạn có thể hít phải các virus đó.
- Tránh dùng tay sờ vào mắt, mũi và miệng
Tại sao? Tay bạn sờ chạm vào nhiều bề mặt có thể bị nhiễm vi rút. Nếu chạm vào mắt, mũi hoặc miệng bằng bàn tay bị nhiễm bẩn, bạn có thể truyền virus từ các bề mặt bị nhiễm sang chính mình.
- Nếu bạn bị sốt, ho và khó thở hãy đến cơ sở y tế sớm.Thông báo với cán bộ y tế nếu bạn đã đi đến một khu vực tại Trung Quốc - nơi đã báo cáo có các trường hợp bệnh nhiễm virus 2019- nCoV hoặc nếu bạn đã tiếp xúc gần với người đã đi du lịch từ Trung Quốc và có các triệu chứng về hô hấp.
Tại sao? Bất cứ khi nào bạn bị sốt, ho và khó thở, điều quan trọng là phải đi khám ngay vì điều này có thể là do nhiễm trùng đường hô hấp hoặc tình trạng nghiêm trọng khác. Các triệu chứng hô hấp khi bị sốt có thể có một loạt các nguyên nhân và tùy thuộc vào tiền sử và hoàn cảnh du lịch cá nhân của bạn, virus 2019-nCoV có thể là một trong số đó.
- Nếu bạn có các triệu chứng hô hấp nhẹ và không có tiền sử đi du lịch đến hoặc lưu trú tại Trung Quốc, cẩn thực hành vệ sinh tay, vệ sinh hô hấp và ở nhà cho đến khi bạn phục hồi, nếu có thể.
9. Có cần đeo khẩu trang để bảo vệ bản thân?
Đeo khẩu trang y tế có thể làm hạn chế sự lây lan của một số bệnh đường hô hấp. Tuy nhiên, dùng khẩu trang đơn thuần không đảm bảo ngăn chặn việc lây nhiễm. Phải kết hợp với các biện pháp phòng ngừa khác bao gồm vệ sinh tay và vệ sinh hô hấp và tránh tiếp xúc gần, giữ khoảng cách ít nhất 1 mét giữa bạn và người khác.
Tổ chức Y tế thế giới khuyên nên sử dụng khẩu trang y tế hợp lý, để tránh lãng phí nguồn lực không cần thiết, tạo cảm giác an toàn giả tạo và xu hướng sử dụng sai khẩu trang. Điều này có nghĩa là chỉ sử dụng khẩu trang nếu bạn có các triệu chứng về hô hấp (ho hoặc hắt hơi), nghi ngờ nhiễm 2019-nCoV với các triệu chứng nhẹ hoặc đang chăm sóc cho người nghi ngờ nhiễm 2019-nCoV. N
Người nghi ngờ nhiễm virus 2019-nCoV liên quan đến du lịch ở một khu vực tại Trung Quốc - nơi 2019-nCoV đã được báo cáo hoặc tiếp xúc gần với một người đi du lịch từ Trung Quốc và có các triệu chứng về hô hấp.
10. Đeo, sử dụng, tháo và bỏ khẩu trang như thế nào?
- Trước khi đeo khẩu trang cần rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc bằng dung dịch rửa tay có cồn.
- Che miệng và mũi bằng khẩu trang, đảm bảo không có khoảng trống giữa mặt và khẩu trang.
- Tránh sờ vào khẩu trang trong khi sử dụng; nếu đã sờ vào khẩu trang, cần rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch rửa tay có cồn.
- Thay khẩu trang mới ngay khi khẩu trang bị ẩm. Không sử dụng lại khẩu trang sử dụng một lần.
- Để tháo khẩu trang: gỡ từ phía sau (không chạm vào mặt trước của khẩu trang); bỏ ngay vào thùng kín; rửa tay bằng xà phòng và nước hoặc bằng dung dịch rửa tay có cồn sau khi tháo khẩu trang.
11. Ai có thể nhiễm virus nCoV?
Những người sinh sống hoặc đi đến khu vực có virus 2019-nCoV đang lưu hành là có nguy cơ nhiễm bệnh. Hiện tại, virus 2019-nCoV đang lưu hành tại Trung Quốc - nơi đại đa số người nhiễm bệnh đã được báo cáo.
Những người nhiễm bệnh tại các quốc gia khác là những người gần đây đã đi đến Trung Quốc hoặc đang sinh sống/ tiếp xúc gần gũi với những người đó như người nhà, đồng nghiệp hoặc nhân viên y tế chăm sóc bệnh nhân trước khi họ biết bệnh nhân bị nhiễm 2019-nCoV.
Nhân viên y tế chăm sóc cho người nhiễm 2019-nCoV có nguy cơ cao hơn và phải tự bảo vệ mình bằng các biện pháp dự phòng và kiểm soát lây nhiễm.
WHO liên tục theo dõi tình hình dịch tễ của dịch bệnh nầy để hiểu rõ hơn về virus đang lưu hành ở đâu và làm thế nào người dân có thể tự bảo vệ mình khỏi bị nhiễm bệnh.
12. Ai có nguy cơ bị bệnh nặng?
Vẫn cần tìm hiểu thêm về virus 2019-nCoV ảnh hưởng đến con người như thế nào. Tuy nhiên, cho đến nay, người già và những người mắc bệnh sẵn có trước (chẳng hạn như bệnh tiểu đường và bệnh tim) dường như có nguy cơ phát triển thành bệnh nặng hơn.
13. Virus corona mới lây lan như thế nào?
Chủng mới của virus corona lần nầy là một loại virus đường hô hấp, lây lan chủ yếu là tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh thông qua các giọt bắn tạo ra khi ho hoặc hắt hơi; nước miếng hoặc các xuất tiết từ mũi.
Điều quan trọng là tất cả mọi người cần thực hành vệ sinh hô hấp tốt. Ví dụ, hắt hơi hoặc ho vào khuỷu tay áo, hoặc sử dụng khăn giấy che miệng và bỏ khăn giấy vào thùng kín ngay lập tức.
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước hoặc dung dịch rửa tay có cồn cũng rất quan trọng.
14. Virus có thể tồn tại trên các bề mặt trong thời gian bao lâu?
Hiện vẫn chưa biết virus 2019-nCoV tồn tại được bao lâu trên các bề mặt, mặc dù thông tin sơ bộ cho thấy virus có thể tồn tại trong vài giờ. Các chất khử trùng đơn giản có thể tiêu diệt virus khiến nó không còn khả năng lây nhiễm cho người.
15. Sự khác biệt giữa nhiễm nCoV, cúm hoặc cảm lạnh là gì?
Người nhiễm 2019-nCoV, cúm hoặc cảm thông thường có các triệu chứng hô hấp như sốt, ho và sổ mũi. Mặc dù nhiều triệu chứng là giống nhau nhưng nguyên nhân gây bệnh lại là các virus khác nhau. Do vậy, rất khó xác định bệnh nếu chỉ dựa vào triệu chứng. Đó là lý do tại sao cần xét nghiệm để xác định người nhiễm 2019-nCoV.
WHO khuyến cáo những người bị ho, sốt và khó thở nên đi khám sớm. Bệnh nhân nên thông báo cho nhân viên y tế nếu họ đã đi du lịch trong 14 ngày trước khi xuất hiện các triệu chứng hoặc nếu họ đã tiếp xúc gần với người bệnh có các triệu chứng đường hô hấp.
16. Thời gian ủ bệnh là bao lâu?
Thời gian ủ bệnh là thời gian từ khi bị nhiễm virus đến khi khởi phát các triệu chứng lâm sàng. Hiện tại ước tính thời gian ủ bệnh là từ 1 đến 12,5 ngày mà ước tính trung bình là 5-6 ngày. Các ước tính này sẽ được điều chỉnh khi có thêm dữ liệu.
Dựa trên thông tin của các virus corona như MERS và SARS, thời gian ủ bệnh của 2019-nCoV có thể lên tới 14 ngày. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo theo dõi việc tiếp xúc với người khẳng định nhiễm virus 2019-nCoV là 14 ngày.
17. Có thể gây lây truyền 2019-nCoV từ người không có triệu chứng không?
Biết được thời gian từ khi bệnh nhân bị nhiễm đến khi có thể lây truyền virus sang người khác là tiêu chuẩn để kiểm soát dịch bệnh. Thông tin y tế đầy đủ từ những người bị nhiễm là cần thiết để xác định thời kỳ lây truyền của 2019-nCoV.
Theo các báo cáo gần đây, những người nhiễm 2019-nCoV có thể gây lây nhiễm trước khi xuất hiện các triệu chứng có ý nghĩa. Tuy nhiên, dựa trên dữ liệu hiện có, những người có triệu chứng là nguyên nhân nhân của phần lớn các trường hợp gây lây nhiễm..
18. Tổ chức Y tế thế giới có thay đổi lời khuyên về bảo vệ sức khỏe không?
Không, lời khuyên của chúng tôi là như nhau. Tổ chức Y tế thế giới đã đưa ra khuyến cáo cho mọi người về cách bảo vệ bản thân khỏi nhiễm nCoV giống như đối với bất kỳ vi rút nào lây lan qua đường hô hấp.
Ngoài ra, điều quan trọng sống còn tại các cơ sở y tế là nhân viên y tế có thể tự bảo vệ mình khỏi bị lây nhiễm. Tổ chức Y tế thế giới cũng đã có hướng dẫn dự phòng lây nhiễm và các biện pháp kiểm soát lây trong cơ sở y tế.
19. Có an toàn khi nhận bưu phẩm từ Trung Quốc hoặc bất kỳ nơi nào khác đã xác định được virus không?
Có, an toàn. Những người nhận được bưu phẩm không có nguy cơ bị nhiễm 2019-nCoV. Từ kinh nghiệm của các virus corona khác, các loại virus này không tồn tại lâu trên các đồ vật như thư hoặc bưu phẩm.
20. Kháng sinh có hiệu quả trong việc dự phòng và điều trị nCoV không?
Không, kháng sinh không có tác dụng diệt virus và chỉ có tác dụng đối với các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn. 2019-nCoV là virus, do đó không sử dụng kháng sinh như một biện pháp dự phòng hoặc điều trị.
21. Có thuốc cụ thể nào để dự phòng hoặc điều trị nCoV không?
Cho đến nay, không có thuốc cụ thể được khuyến cáo để dự phòng hoặc điều trị chủng mới của virus corona. Tuy nhiên, những người bị nhiễm 2019-nCoV nên được chăm sóc thích hợp để làm giảm nhẹ và điều trị triệu chứng, và người bị bệnh nặng cần được chăm sóc hỗ trợ tích cực. Một số phương pháp điều trị cụ thể đang được thăm dò, kiểm tra thông qua các thử nghiệm lâm sàng. Tổ chức Y tế thế giới đang phối hợp các đối tác để phát triển thuốc điều trị nCoV.
Để bảo vệ bản thân khỏi nhiễm virus 2019-nCoV chúng ta nên duy trì vệ sinh tay và vệ sinh hô hấp, thực hành an toàn thực phẩm và nếu có thể, tránh tiếp xúc gần với bất kỳ ai có triệu chứng bệnh hô hấp như ho và hắt hơi.
Đối với nhiễm 2019-nCoV, các biện pháp sau đây đặc biệt không được khuyến nghị dùng cho 2019-nCoV vì không hiệu quả để bảo vệ bạn và thậm chí có thể gây hại:
- Dùng Vitamin C.
- Hút thuốc.
- Uống trà thảo dược truyền thống.
- Đeo nhiều khẩu trang để tối đa hóa việc bảo vệ.
- Tự dùng thuốc, chẳng hạn như kháng sinh.
Trong mọi trường hợp, nếu bạn bị sốt, ho và khó thở hãy đến các cơ sở y tế sớm để giảm nguy cơ phát triển thành bệnh nặng hơn, đồng thời đảm bảo chia xẻ tiền sử đi lại du lịch gần đây của bạn với nhân viên y tế cho bạn.
22. Chủng virus Corona mới nầy có lây qua đường khí dung không?
Các hồ sơ liên quan đến khí dung thường đến khi người dân muốn biết như thế nào để bảo vệ bản thân khỏi bệnh đường hô hấp. Khi người dân hắt hơn hoặc ho, họ có thể làm văng ra những hạt lớn nhưng hạt nầy không lơ lững lâu dài trong không khí. Nó sẽ rơi xuống. Tiến trình chăm sóc y tế như đặt nội khí quản có thể làm văng ra những hạt nhỏ vào không khí. Hạt lớn hơn rơi nhanh hơn, hạt nhỏ hơn rơi chậm hơn.
Chúng ta biết sự lây nhiễm môi trường từ virus MERS-CoV và tìm thấy RNA trong hệ thống lọc (chớ không phải virus sống). Tuy nhiên, đối với virus corona mới nầy, chúng ta vẫn cần thấy dữ liệu và hiểu biết như thế nào sự lây truyền đã từng đánh giá được.